خواص دارویی سنبل الطیب

خواص سنبل الطیب

سنبل‌الطیب از گیاهان دارویی شناخته‌شده در طب باستان و مدرن است. خواص ریشه این گیاه توسط بقراط، دیوسکوریدس، ابوعلی سینا و سایر حکمای بزرگ به تفصیل بر‌شمـرده شـده اسـت. ریـشـه سنبل‌الطیب در طب سنتی ایران که به آن "علف گربه" نیز اطلاق می‌شود، به عنوان آرام‌بخش اعصاب، خواب‌آور، ضد‌تشنج، درمان‌کننده افسردگی و همچنین برای کمک به هضم بهتر غذا و تسکین دل‌پیچه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در طب هندی (آیورودا) نیز از سنبل‌الطیب برای بهبود نارسایی‌ها‌ی سیستم‌ها‌ی عصبی، گوارشی و تنفسی به عنوان محرک،  ضد‌اسپاسم، خواب‌آور و هضم‌کننده  استفاده می‌شود.
انتخاب نام علف گربه برای این گیاه به این دلیل است که گربه‌ها‌ را به خود جذب و به نوعی آنها را مست می‌کند. این خاصیت به سبب وجود "آکتینیدین" (Actinidine) در این گیاه است که به "فرومون‌ها‌ی" بدن گربه شباهت دارد.
برخی معتقدند ریشه لغت "والریان" که در نام علمی‌این گیاه به چشم می‌خورد، از لغت لاتینی "Valere" (به معنی قدرتمند بودن) اخذ شده و حاکی از خواص دارویی آن برای سلامتی و قدرت انسان است. برخی دیگر آن را منسوب به لغت لاتینی "Valeria" می‌دانند که نام استانی در امپراطوری روم باستان بوده و امروزه معادل سرزمین مجارستان است و گفته می‌شود این گیاه در آن منطقه به وفور می‌روید.
تفاوت سنبل‌الطیب اروپایی و آسیایی
گیاه سنبل‌الطیب دارای گونه‌ها‌ی متفاوتی است و مهم‌ترین گونه‌ها‌ی دارویی آن یکی "سنبل‌الطیب دارویی" (Valeriana officinalis) است که منشأ آن مناطق معتدل اروپا و شمال آسیا است و در خاک‌های سبک مناطق مرطوب می‌روید، ریشه آن خاکستری مایل به زرد است و سطح کشت آن امروزه در اروپا به بیش از 400 هکتار می‌رسد (محصول سالیانه معادل 1200 تن). دیگری "سنبل‌الطیب هندی" (Valeriana wallichii)  است که منشأ آن نواحی معتدل هیمالیا تا ارتفاعات 3000 متری است و در ارتفاعات کشور ما نیز یافت می‌شود. ریشه این‌گونه سنبل‌الطیب قهوه‌ای مایل به سیاه است و در عطاری‌ها‌ی کشور نیز به وفور یافت می‌شود.
با وجود این‌که ریشه هر دو گونه این گیاه عمدتاً برای بیماری‌های عصبی تجویز می‌شود، "سنبل‌الطیب دارویی" حاوی "اسید والرنیک" است، در حالی که "سنبل‌الطیب هندی" فاقد این ماده است. "والپوتریات‌ها‌" که ترکیبات ناپایداری هستند، در ریشه هر دو گونه سنبل‌الطیب وجود دارند و طی فرآیند آب‌کافت (هیدرولیز)  بوی تند و نامطبوعی ایجاد می‌کنند که مشخصه گیاه سنبل‌الطیب است .
در کشور ما در حال حاضر هر دو نوع سنبل‌الطیب به وفور یافت می‌شوند. نوع هندی آن که از طریق واردات و یا جمع‌آوری از مراتع به بازار عرضه می‌شود و نوع دارویی آن که اصطلاحاً "والریان" شناخته می‌شود، برای اولین بار در سال 1374 توسط زنده‌یاد استاد امیدبیگی در کشور کشت شد و هم‌اکنون در سطح وسیعی توسط شرکت‌های تولید‌کننده گیاهان دارویی کشت می‌شود.