خواص دارویی خارخاسک

خارخاسک و خواص مفید آن

گیاه خارخاسک یا خار خسک در طب سنتی، خواص درمانی متفاوتی چون دفع سنگ کلیه و مثانه و رفع التهاب مجاری ادرار دارد. میوه این گیاه که در ایران نیز وجود دارد برای درمان دیابت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خارخاسک
گیاه خارخاسک از خانواده اسفندها است و قسمت مورد استفاده این گیاه میوه، دانه، برگ، ریشه و گاهی تمام قسمت‌های گیاه است و اغلب، تمام میوه آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه دارویی به عنوان علف هرز در بیشتر مناطق دیده می‌شود. اگرچه گیاه خارخاسک در آمریکا و استرالیا گیاهی سمی محسوب می‌شود اما در طب سنتی چین و هند پیشینه‌ای طولانی و مصارف درمانی بسیار دارد.

این گیاه با گل‌های زردرنگ در مناطق صحرایی و با شرایط نامناسب هم رشد می‌کند. خارخاسک به عنوان گیاه یک ساله در آب‌وهوای سردتر پرورش می‌یابد. از ترکیب‌های مفید و فعال موجود در گیاه خارخاسک می‌توان به ساپونین‌ها، لیگنینامیدها، فلاونوئیدها، آلکالوئیدها و گلیکوزیدها اشاره کرد.

مطالعات آزمایشگاهی روی حیوانات حاکی از آن است که مصرف این گیاه به افزایش ترشح هورمون تستوسترون و همچنین افزایش قدرت و حجم عضلات منجر می‌شود. همچنین مصرف این گیاه تولید سلول‌های جنسی مردانه و زنانه را افزایش می‌دهد. همچنین گیاه خارخاسک در درمان بیماری‌های قلبی – عروقی همچون فشارخون بالا، کم‌خونی، ضعف گردش خون و آنژین صدری موثر است.
 
گیاه خارخاسک باعث کاهش قند خون بیماران دیابتی می‌شود
نتیجه یک تحقیق نشان می‌دهد عصاره میوه گیاه خارخاسک باعث کاهش قند خون در موش‌های دیابتی می‌شود. این پژوهش با هدف ارزیابی اثرات مقادیر متفاوت از عصاره میوه گیاه خارخاسک بر قند خون در موش صحرایی در مقایسه با داروی گلی بن کلامید در کوتاه مدت و بلندمدت انجام شد. در این تحقیق تعداد 60 موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار به وزن 200 تا 250 گرم که در شرایط یکسان نگهداری می‌شدند، به وسیله استرپتوزوسین دیابتی شدند و در این تحقیق مورد آزمایش قرار گرفتند. به این موش‌ها عصاره هیدرو الکلی گیاه خارخاسک در دوزهای 750 ،500 ،250 ،150 ،60 ،30 ،15و 1000 میلی‌گرم در بررسی حاد داده شد و در دوزهای 750 ،500 و  1000 در بررسی فاز مزمن، داروی گلی بن کلامید به مقدار 10 میلی‌گرم به روش داخل صفاقی تزریق شد و این دو با هم مقایسه شدند.
خارخاسک با کاهش تحریک عصبی، افزایش فعالیت عضله قلب و از بین بردن هورمون‌های مازاد از جریان خون، برای برطرف کردن فشارخون مفید است
 

خواص دارویی ختمی

 ختمی
ختمی، گیاهی است علفی، پایا به ارتفاع تا 5/1 متر و پوشیده از کرک. برگ های این گیاه با پهنک بزرگ و شامل 5-3 لب دندانه دار است. ختمی گل هایی به رنگ سفید مایل به گلی یا ارغوانی دارد که در قسمت های انتهایی ساقه اکثرا به صورت 3 تایی دیده می شوند. قسمت مورد استفاده ی ختمی گل، ریشه و برگ آن است.ختمی، ضددرد، ضدباکتری، ضدسم، ضد التهاب، ضدسرفه، ضدعفونی کننده، ضداحتقان، ضد کرم، ادرارآور، خلط آور، کاهشدهنده ی قند خون، محرک سیستم ایمنی بدن، ملین و مسهل است.
ریشه ی ختمی
ریشه ی ختمی به عنوان منبع مهم موسیلاژ بیش از دو هزار سال است که برای درمان گلودرد، سرفه و ناراحتی های معده و به طور موضعی جهت التیام زخم، کاربرد دارد. این موسیلاژ، در تهیه پمادهایی که برای تسکین پوست های ترک خورده تجویز می شود و همچنین به میزان کم (20 ppm)، جهت شکل ظاهری و حجیم کردن غذا مصرف می شود.
ترکیبات شیمیایی :
مهم ترین ترکیب ریشه ی ختمی، موسیلاژ آن است که در فصول مختلف، درصد آن متفاوت است و در زمستان به حداکثر می رسد. منابع مختلف، درصد موسیلاژ ریشه ی ختمی را بین 10 تا 35 درصد ذکر می کنند. موسیلاژ در اثر هیدرولیز، قندهای رامنوز، گالاکتوز و اسید گالاکتورونیک، ایجاد می کنند ترکیبات دیگر، شامل: فلاونوئید، پکتین، قندها، آسپاراژین و کمی استرول هستند.
اثرات مهم
ختمی به عنوان ضد سرفه به ویژه برای سرفه های حاصل از تحریکات التهابات غشاء مخاطی و یا تورمی گلو(نزله ای) که دارای ترشح می باشند بسیار موثر است.